Adaçayı Çiçeği; Adaçayı bitkisi ballıbabagillerdendir, ülkemizde meryemiye ve diş otu adlarıyla da bilinmektedir. Güneydoğu Avrupa'da yetişmektedir ve Avrupa mutfaklarının genelinde baharat olarak kullanılmaktadır. 25-70 cm aralarında boylanan bitkinin yaprakları açık gri'ye yakın yeşildir. Bitkisel tedavide kullanılacak yaprakları mayıs ayında çiçeklenmeden önce toplanır, tüm bitki ise çiçeklendikten sonra Ağustos ayının ortalarında toplanır. Yaprakların toplanması, çiçeklerin açmadan, volatile yağının doruk seviyesi olan, gün ortasında toplanır ve Güneşin aksine gölgede kurutulur. Çiçekleri mavi, beyaz ya da menekşe rengindedir. Haziran ayının başlarından itibaren Temmuz ayının sonuna kadar çiçeklenmesi devam eder.
Adaçayı Çiçeği Aktif Maddeleri; Adaçayının en önemli aktif maddeleri boneol, cineol beta ve alfa thujone yağlarıdır. Yaprakların %3-8 tannic asit, %5-6 resin, oleic, ursonik ve ursolik asit bulunmaktadır. Az miktarda ise cornsole, cornsolik, caffeic, fumaric, chlorogenic, nicotinic asitler barındırmaktadır. Aynı zamanda flavones, nicotinamide, flavone glycosides ve estrogenic gibi maddeler içermektedir.
Faydaları; Adaçayı çiçeği mor ve mavi, aynı zamanda güzel bir kokuludur. Gargara ya da adaçayı sirkesi yapmak için toplanır. Adaçayı sirkesi avuç dolusu çiçeğin elma sirkesine yatırılmasıyla elde edilir (Tarifi aşağıda verilmiştir). Hastalıklarda masaj için de kullanılmaktadır.
Ağız ve boğaz, diş eti iltihaplarında, gırtlak sorunlarında, bademcik iltihaplarında kullanılmaktadır. Adaçayı çayına batırılan bir parça pamuk ya da adaçayı dekoksiyonu ile gargara yapılması veya hasta bölgeye uygulandığı taktirde, bademcik, sallanan, kanayan dişler ile diş eti yara ve çekilmelerine faydalı olacaktır. (Adaçayı) çiçeğinin çayı düzenli içildiğinde vücudun yorgunluğunu alır ve kuvvetlendirir, Adaçayı çiçeği Lavanta gibi gece terlemelerini, bunun yanında felci önler, uyku felcinin oluşumuna engeller. Omurilik sorunları, kramp, vücut bezleri hastalıkları, kol ve bacak titremeleri gibi rahatsızlıklara iyi gelmektedir. Bu hastalıklar için gün boyu ara ara 2 bardak çay yudumlanarak tüketilmesi tavsiye edilmektedir. Adaçayı çiçeğinden yapılan çay, karaciğer şikayetlerinde, bozuk karaciğerden kaynaklanan rahatsızlıklarda ve mide, bağırsak gazlarında kullanılması tavsiye edilmektedir. Böcek sokmalarında yapraklar ezilerek yapılan terkip yaraya sürülünce yaranın iyileşmesini hızlandırır. Adaçayı çiçeğinden yapılan çay, kanı temizler, iştah açar, balgam söktürür, ishali keser, bağırsakları çalıştırır. Sinirleri zayıf insanlar ve karın bölgesinde rahatsızlığı olan kişiler adaçayı oturma banyoları yapmaları tavsiye edilir. Tıbbi olmasının yanı sıra adaçayı mutfaklar da baharat olarak da kullanılır. Sadece kokusundan dolayı değil, terbiye etmek için de etlere konabilir.
Kullanımı
Çay Yapımı; 1 su bardağı kaynar suya tepeleme 1 tatlı kaşığı adaçayı 3 dakika demlenir. Gün boyu 2 bardak tüketilmesi tavsiyedir.
Adaçayı Sirkesi; Adaçayı çiçeği bir cam kavanoza doldurulur ve Üzerini geçecek kadar elma sirkesi ilave edilir. Cam kavanoz iyice kapatılır, sıcak veya güneşli bir yerde 14 gün boyunca bekletilerek sirke elde edilir.
Öyküsü; Rivayete göre Hıristiyan kaynaklarında eski zamanlarda adaçayına ne kadar önem verildiğini gösteren şöyle bir hikayesi vardır. Hz. İsa ve Hz. Meryem'in öldürülmesi emrini veren Kral Herod'dan kaçarken bitkilerden kendilerini gizlemelerini istemiş hepsi reddetmişler sadece adaçayı bunu yerine getirmiş. Haliyle kralın adamları onları görmeden geçip gitmişler. Hz. Meryem adaçayına bundan sonra sonsuza kadar insanoğlunun en favori çiçeği (Adaçayı çiçeğini kast ederek) sen olacaksın sana bu yaptığın karşılığında insanoğlunun bütün hastalıklarını iyileştirme gücü verilecek demiş.
Adaçayının İngilizcesi adı olan sage kelimesi, Latince şifalı özellikleri nedeniyle korumak manasına gelen salvare kelimesinden türetilmiştir.
Adaçayı, Araştırmacıların belirtiğine göre, çok eski çağlarda da bilindiğini ve ünlü bir şifa bitkisi olduğunu belirtmektedirler. 13. Asırdan kalma bir kitabedeki dizede şöyle deniyor, Eğer dikmişsen adaçayını bahçeye ne gerek var ölmeye.
